Historiku i Kanalit të Panamasë, ja çfarë rëndësie ka…

Kanali i Panamasë, i njohur si Kanali i Panamasë, është një rrugë ujore artificiale që lidh Oqeanin Paqësor me Oqeanin Atlantik, duke kaluar përmes Istmusit të Panamasë. Ky kanal ka pasur një histori të gjatë dhe ka qenë një akt politik dhe ekonomik i rëndësishëm për shumë vende, përfshirë Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Për të kuptuar pse është i rëndësishëm, do të shohim disa aspekt

1. Ndërtimi i Kanalit:

   • Fillimisht, një kanal u projektua nga francezët, nën udhëheqjen e inxhinierit Ferdinand de Lesseps (i njohur për ndërtimin e Kanalit të Suezit). Megjithatë, ndërtimi u ndal për shkak të sëmundjeve dhe problemesh financiare.

   • Pas dështimit francez, SHBA morën nismën e ndërtimit dhe e përfunduan atë në vitin 1914. U bë një projekt monumental, që ndihmoi në lidhjen e dy oqeaneve dhe ka një ndikim të madh në tregtinë ndërkombëtare.

2. Drejtimi nga SHBA:

   • Shtetet e Bashkuara morën kontrollin e Kanalit të Panamasë dhe të zonës përreth pas nënshkrimit të Marrëveshjes së Hay-Bunau-Varilla (1903), e cila i dha SHBA-së të drejtat për të kontrolluar dhe administruar kanalin, ndërkohë që Panama shpalli pavarësinë.

   • Kanalin e administruan deri në vitin 1999, kur, pas marrëveshjeve të Marrëveshjes së Torrijos-Carter (1977), kontrolli i kanalit iu kalua Panamasë.

Drejtësitë dhe fitimet ekonomike

1. Fitimet nga Kanali:

   • Kanali ka qenë një pikë kyçe e transportit ndërkombëtar. Ai redukton ndjeshëm distancën dhe kohën që duhen për të kaluar nga një oqean në tjetrin. Kjo e bën atë të rëndësishëm për tregtinë e mallrave, veçanërisht për transportin e naftës dhe produkteve industriale.

   • Pasi Panama ka marrë kontrollin, ajo ka përfituar nga të ardhurat që kanali gjeneron, përfshirë tarifat për kalimin e anijeve. Të ardhurat janë një burim i rëndësishëm për ekonominë e Panamasë.

2. Të drejtat për administrimin dhe përfitimet financiare:

   • Panama ka të drejtat për administrimin e kanalit dhe përfitimet financiare që lidhen me tarifat që anijet paguajnë për kalimin e kanalit. Qeveria e Panamasë përdor këto të ardhura për investime në infrastrukturë dhe zhvillimin e ekonomisë së saj.

Çfarë po kërkohet nga Donald Trump?

Në vitet e fundit, ka pasur disa komente dhe diskutime nga ish-presidenti Donald Trump në lidhje me kanalit. Ai ka shprehur interes për rishikimin e marrëveshjes që kaloi kontrollin e kanalit tek Panama dhe ka sugjeruar që ky kontroll duhet të ishte ende në duar të SHBA-ve për të përfituar më shumë nga ky burim i madh fitimi.

1. Propozimi i Trump për rikthimin e kontrollit:

   • Trump ka kritikuar disa aspekte të administratës së kanalit nga Panama dhe ka sugjeruar se Shtetet e Bashkuara mund të kenë përfitime më të mëdha nga kontrolli i tij, duke përdorur pozitat e saj strategjike.

   • Pavarësisht këtyre komenteve, ka pasur vështirësi për të ndikuar në marrëveshjet e panegociuara dhe Panama ka mbrojtur fuqishëm sovranitetin e saj mbi kanalin.

2. Fitimet dhe strategjia e mundshme:

   • Nëse SHBA do të merrte kontrollin e kanalit sërish, ka mundësi që kjo të rrisë fitimet ekonomike për SHBA-në, por kjo do të kishte ndikime të mëdha politike dhe ekonomike në marrëdhëniet me Panamanë dhe vendet e tjera që kalojnë nëpërmjet kanalit.

Përfundimisht, Kanali i Panamasë është një aset shumë i rëndësishëm ekonomik, dhe diskutimet rreth kontrollit të tij janë të lidhura me interesat ekonomike dhe gjeopolitike të vendeve të mëdha si Shtetet e Bashkuara. Por kjo është një çështje shumë e ndjeshme, dhe çdo nismë për të ndryshuar status quo-në mund të ketë pasoja të mëdha ndërkombëtare.

1. Trump’s Proposal for Reclaiming Control:

   • Trump has criticized some aspects of Panama’s administration of the canal, suggesting that the U.S. could derive greater benefits from controlling it, leveraging its strategic position.

   • Despite these remarks, there has been little movement to alter the agreement, and Panama has strongly defended its sovereignty over the canal.

2. Potential Economic Gains and Strategy:

   • If the U.S. were to reclaim control of the canal, it might boost economic profits for the U.S. However, this would have significant political and economic repercussions for relations with Panama and other countries that use the canal.

In conclusion, the Panama Canal is a highly valuable economic asset, and discussions about its control are tied to the economic and geopolitical interests of major powers like the United States. However, this is a highly sensitive issue, and any move to change the status quo could have major international consequences.

“KORÇA BOOM”