Trumpnomics në rrezik: Si po ngadalësohet ekonomia amerikane dhe çfarë fshihet pas shifrave të “rrjedhshme”

Në qershor të vitit 2015, indeksi i aksioneve të Shenzhenit ra me 40% në vetëm pak orë. Si pasojë, partia komuniste kineze shkarkoi kreun e bursës, Gao Xiaojun, për shkak të shpenzimeve jashtë kontrollit gjatë rindërtimit të selisë. Dhjetë vite më vonë, pa pasur një rrëzim të tillë në bursë, presidenti amerikan Donald Trump po sillet në mënyrë të ngjashme me kreun e Bankës Qendrore të SHBA-së, Federal Reserve, Jay Powell.

Që prej javësh, Trump kërkon një “arsye të vlefshme”, në fakt një pretekst për të shkarkuar Powell, duke u fokusuar tek shpenzimet për një ndërtim në ndërtesën e Fed. Por kjo nuk është e vetmja veprimtari e tij në këtë drejtim. Pas publikimit të të dhënave të dobëta mbi hapjen e vendeve të punës në tre muajt e fundit, Trump shkarkoi edhe kreun e Byrosë së Statistikave të Punës, Erika McEntarfer, duke e akuzuar për manipulim politik të shifrave, pa dhënë asnjë provë.

Pesha unike e SHBA-së në ekonominë globale

Ndryshe nga vende si Argentina, Rusia apo Turqia, që herë pas here kanë sulmuar publikisht statistikanët apo bankierët qendrorë, SHBA-ja është superfuqia ekonomike që emeton monedhën dominante të botës, mban volumin më të madh të borxhit shtetëror dhe dominon pothuajse gjysmën e vlerës së tregut global të bursave. Trump ndoshta sillet kështu nga vetëbesimi, ose ndoshta përkundrazi — sepse shenjat e fundit tregojnë se mënyra e tij e qeverisjes po nxjerr në pah dobësitë e thella.

Nga jashtë, duket se ekonomia amerikane ecën mirë, duke lënë Evropën shumë pas. Në tremujorin e fundit, rritja arriti në 3%, dhe inflacioni i konsumit familjar është vetëm 2.6%, afër objektivit të Federal Reserve. Nuk duket që rritja e tarifave doganore, më e larta që nga viti 1930, po shkakton valë rritjeje çmimesh siç paralajmëronin kritikët.

Çfarë ndodh nën sipërfaqe?

Por kur shikon më thellë, situata ndryshon. Inflacioni po ngrihet prej muajsh dhe pritet të akselerojë prej gushtit, pikërisht për shkak të tarifave. Tarifat mbi mallrat e importuara janë taksa që importuesit më herët apo më vonë do t’i kalojnë te konsumatorët në New York apo Chicago. Për momentin kjo është shtyrë pasi nga janari deri në mars importet e mallrave të huaja janë rritur me 211 miliardë dollarë, një rritje prej gati një të tretës, sipas US Census Bureau. Importuesit amerikanë kanë mbushur depot për të shmangur rritjet doganore që nisën në prill.

Por ato depo po shterojnë, dhe më 11 shtator do të shihet nëse çmimet e importeve të reja do të jenë nën kontroll apo do të rriten ndjeshëm. Kjo mund të rrezikojë një rritje më të lartë të inflacionit. Ekonomia e Trump po tregon edhe shenja të tjera shqetësuese. Rritja prej 3% e tremujorit të dytë u përkthye pjesërisht nga ngadalësimi i importeve, që teknikisht ulen nga Produkti i Brendshëm Bruto. Ndërkohë, pas ndryshimeve të vazhdueshme dhe pasigurive të krijuara nga politika e Trump, investimet e kompanive ranë me 260 miliardë dollarë në tremujorin e dytë, një rënie e konsiderueshme, që zakonisht shfaqet para recesioneve. Kjo shpjegon edhe dobësinë në krijimin e vendeve të reja të punës, për të cilën u shkarkua drejtuesja e Byrosë së Statistikave.

Pabarazia në rritje

Megjithatë, kjo nuk do të thotë se Amerika po shkon drejt një recesioni. Shtatë gjigantët e teknologjisë — Nvidia, Microsoft, Meta, Alphabet, Apple, Amazon dhe Broadcom — po investojnë masivisht në inteligjencën artificiale dhe dominojnë tregun. Por kjo pasuri nuk ndahet në mënyrë të barabartë. Vetëm 0.1% e amerikanëve më të pasur zotëron pasuri prej 23 trilionë dollarësh, pesë herë më shumë sesa gjysma më e varfër e popullsisë.

Në përfundim

Trumpnomics, që deri tani u duk e fortë, po tregon dobësi në gurët e themelit: investimet dhe punësimi. Ndërsa Trump sulmon institucionet dhe krijon tensione, sfidat reale ekonomike mund të jenë shumë më të thella dhe të çojnë në një ngadalësim të pashmangshëm të ekonomisë më të madhe të botës./tvkan.al

Marrë nga Corriere della Sera

“KORÇA BOOM”