Asgjë s’kishim, por gjithçka jepnim – Dasmat që nuk i kthen dot koha

Në Shqipërinë rurale të para viteve 1990, dasmat nuk ishin thjesht ceremoni martesore, por një ngjarje madhore për të gjithë fshatin. Ato organizoheshin me zemër, me ndihmën e fqinjëve dhe farefisnisë, në kushte modeste, por me një sinqeritet dhe përfshirje që sot rrallëherë gjenden. Ishte koha kur varfëria ishte e dukshme, por dashuria, bashkëpunimi dhe gëzimi i pastër nuk mungonin.

Përgatitjet: një proces i përbashkët

Zakonisht, përgatitjet për një dasmë fillonin disa javë më parë. Familja e dhëndrit mobilizonte të afërmit dhe miqtë për të ndihmuar në ndërtimin e çadrës ose pastrimin e oborrit, nëse moti e lejonte. Gratë mblidheshin për të përgatitur ushqimin: pitet, byrekët, mishin në saç dhe ëmbëlsirat tradicionale. Asnjëherë nuk kishte kuzhinierë profesionistë, por gjithçka ishte bërë me dorë dhe me shpirt.

Burra dhe gra, të rinj e të moshuar, të gjithë kishin detyra të qarta. Përgatitja e bukës në furrë, prerja e mishit të qengjit, sjellja e ujit me bidonë nga kroi – çdo veprim kishte rëndësinë e vet. Fshati bëhej një trup i vetëm që punonte për të festuar një lidhje të re.

Muzika dhe vallja: zemra e festës

Në mungesë të muzikantëve profesionistë, ishin klarinetat, defi dhe çiftelia që sillnin atmosferën. Muzikantët vinin nga fshatra të afërta dhe shpesh ishin të njëjtët që shkonin në të gjitha dasmat e zonës. Muzika popullore e jugut dhe veriut ndërthurej me këngë dasmash që përcilleshin brez pas brezi.

Vallet niseshin që pas drekës dhe zgjatnin deri natën vonë. Burrat dhe gratë vallëzonin në rrathë, shpesh mbi pluhur ose gurë, por gjithmonë me hare dhe krenari.

Dhuratat dhe solidariteti

Nuk kishte dhurata luksoze apo zarfe me para. Një thes miell, një qengj apo një palë çarçafë të qëndisur ishin shenja të respektit dhe ndihmës. Këto nuk jepeshin për formalitet, por sepse nevoja e përbashkët i bënte njerëzit të afroheshin edhe më shumë.

Solidariteti në fshat ishte shtylla e dasmës. Çdo familje kontribuonte me diçka – qoftë ushqim, mobilje, apo thjesht ndihmë fizike – sepse nesër mund të ishte dasma e tyre që kërkonte mbështetje.

Nusja: qendra e vëmendjes, por edhe simbol i një kulture të tërë

Nusja përgatitej në mënyrë krejt tjetër nga sot. Veshja tradicionale, shpesh trashëgimi familjare, ishte me qëndisma dhe simbole të zonës. Makijazhi ishte i thjeshtë, flokët lidhnin me shami apo me ornamente popullore.

Zbritja e nuses nga shtëpia, e shoqëruar me vajtime, këngë dhe emocione, ishte momenti më i fortë shpirtërisht. Ajo nuk largohej vetëm nga familja, por edhe nga një mënyrë jetese, për të hyrë në një tjetër, ku do të ishte nuse, grua dhe nënë.

Më shumë se një dasmë: një trashëgimi

Dasmat e fshatit para viteve '90 nuk kishin shkëlqimin e dasmave të sotme, por kishin thellësi dhe ndjenjë. Ato ishin një tregues i një jete të thjeshtë, por të ndërtuar mbi respekt, bashkëpunim dhe dashuri të pastër. Në një kohë kur nuk kishte bollëk, kishte zemër. Dhe kjo i bënte dasmat e asaj kohe të paharrueshme.

“KORÇA BOOM”